12 tips om duurzaam te stoken in de open haard

Wat is duurzaam stoken?

Hout is een duurzamere brandstof dan fossiele brandstof. Dat komt omdat hout bij de verbranding minder CO2 uitstoot en omdat hout geen eindige brandstof is maar kan aangroeien. Toch belast ook houtverbranding het milieu. Daarbij zijn er mensen die last hebben van de rook die bij houtverbranding vrijkomt. Duurzaam stoken is dan ook stoken waarbij rekening wordt gehouden met het milieu en met de medemens. Dan kan op hoofdlijnen op drie manieren door:

- Zo min mogelijk rook te veroorzaken, omdat daarin roet / fijnstof zit.

- Zo min mogelijk CO2 te veroorzaken door het hout zo volledig mogelijk te verbranden.

- Bij een goed brandend vuur zo min mogelijk hout te verbruiken en tegelijkertijd zoveel mogelijk warmtestraling te creëren (efficiency)

- De warmte van de haard zo goed mogelijk in te zetten bij het duurzaam verwarmen van je huis.

Duurzaam stoken komt erop neer om zo snel mogelijk een goed brandend, rustig vuur te maken en het vuur goed brandend te houden. Hierdoor komt er zo min mogelijk roet en CO2 vrij en is het hout verbruik zo efficiënt mogelijk. De uitstoot van roet en CO2 samen wordt de uitstoot genoemd. Duurzaam stoken is stoken met aandacht.

Daarnaast is duurzaam stoken het zo goed mogelijk inzetten van de warmte van de haard bij het duurzaam verwarmen van het huis.

De volgende tips helpen daarbij.

duurzaam stoken in openhaard

Tips om duurzaam te stoken

1 | Zorg voor voldoende zuurstof

Zorg dat er voldoende zuurstof in de ruimte is voor de verbranding van het hout. In goed geïsoleerde woningen kan dit een probleem zijn. Dan ontstaat er onderdruk door zuurstofgebrek. Zet hiervoor een ventilatierooster of een raam (tijdelijk) open. Het beste werkt het als zuurstof vlakbij de haard verkrijgbaar is, bijvoorbeeld door luchtroosters naast, in of onder de haard. Een haardplaat zal dan ook de meeste warmte geven. Ook een afzuigkap kan voor onderdruk zorgen. Zet deze dan uit.

2 | Beheers de luchtstromen in het huis

Als de haard toch zuurstof elders uit het huis moet halen, krijg je luchtstromen in het huis. Deze luchtstormen kunnen veel kou veroorzaken. Om dit te verminderen kan je de luchtstromen beïnvloeden door bepaalde deuren dicht te houden en bepaalde kieren te dichten. Zo krijg je meer warmtegevoel.

Als je een klep of een demper in de open haard hebt kan je die (deels) afsluiten, mits het vuur goed blijft branden en het niet rokerig wordt. De schoorsteen veroorzaakt namelijk trek van warme lucht uit het huis. Sluit de schoorsteen pas volledig af als het vuur volledig uit is. Anders krijg je rook met daarin fijnstof. Ook niet vergeten de klep weer open te doen voordat het vuur aangaat.

3 | Zorg voor een goede trek

Zorg voor een goede trek in de open haard door:

- Minimaal een keer per jaar de schoorsteen te laten controleren en vegen.

- De Zwitserse methode voor het openhaard aansteken gebruiken waardoor de schoorsteen snel warm wordt en er een goede trek ontstaat (zie uitleg hieronder).

- Het vuur een stukje boven de grond te tillen, met behulp van een haardkorf of vuurbokken en een haardrooster. Hierdoor kan er lucht onder het vuur kan komen. Verhoog eventueel de haardkorf of de haardbokken met bakstenen als er desondanks onvoldoende lucht onder het vuur komt.

- De opening van de openhaard aan de bovenkant te verlagen. Hierdoor komt de luchtstroom dichter bij het vuur en zal het vuur beter branden. Hiervoor kan bijvoorbeeld door een strook vuurvast glas, stof of plaatijzer van 15-20 cm aan de bovenkant van de opening van de openhaard bevestigd worden. Het potentiële effect hiervan kan getest worden door bijvoorbeeld een stuk gipsplaat tijdelijk aan te brengen aan de bovenkant van de haard.

Als deze oplossingen niet helpen om een betere trek te bewerkstelligen, dan zullen professionele oplossingen gevonden kunnen worden. Mogelijkheden zijn het aanbrengen van een luchtrooster vlak bij de haard, het plaatsen van een ventilator in of op de schoorsteen, of het verbeteren van het rookkanaal.

Bekijk hier ons huidige online aanbod van 400+ antieke en vintage vuurbokken

4 | Stook met goed brandhout

Stook met goed brandhout door:

- Alleen met hout te stoken dat minimaal twee jaar gedroogd js. Met nat hout is het moeilijk om een goede verbranding op gang te brengen en in stand te houden.

- Het vuur aan te maken met aanmaakhout, aanmaakblokjes en houtblokken (Zie de Zwitserse methode voor aansteken hieronder). Gebruik als houtblokken langzaam brandende houtsoorten als eiken, beuken, berken en hout van fruitbomen. Een ander nadeel van snel-brandende houtsoorten als populier, dennen, wilg, els, is dat van dit hout veel vonken komen.

- Geen harsen of geverfd of geïmpregneerd hout te gebruiken. Dit soort hout heeft een veel hogere uitstoot. Gebruik bij het aanmaken of opstoken ook geen papier. Ook papierverbranding heeft een hogere uitstoot.

5 | Zorg voor een goede verbranding

Bewaak een goede verbranding door te letten op het brandend houden van het vuur waardoor er zo min mogelijk rookontwikkeling is. Een goed vuur is te herkennen aan rustige gele vlammen. Oranje vlammen en donkere rook geven aan dat de verbranding niet goed is.

- Gebruik haardgereedschappen om het vuur brandend te houden, zoals een tang of een pook. Verschuif en verplaats tijdig het hout om voldoende zuurstof in het vuur te houden.

- Blaas het vuur op tijd aan met een blaaspijp. Een blaaspijp werkt veel beter dan een blaasbalg.

- Leg tijdig nieuwe houtblokken op het vuur.

Bekijk hier ons huidige online aanbod online van 50+ antieke blaaspijpen

6 | Zorg voor een rustig vuur

Stook een rustig vuur, leg maximaal twee blokken hout op het vuur om het vuur brandend te houden

7| Stook met een asbed

Houdt een asbed aan voor isolatie van kou uit de stookvloer. Hierdoor ontstaat een betere verbranding. Zorg dus enerzijds dat het vuur van de grond getild is om lucht onder het vuur te garanderen. En tegelijkertijd dat niet alle as weggehaald wordt omdat door de as het vuur warm wordt gehouden en er een betere verbranding is.

8 | Stook met brandhout uit eigen omgeving

Koop brandhout uit de eigen omgeving. Verplaatsen van hout over grote afstanden kost veel fossiele brandstof.

9 | Stook met een haardplaat

Zet een gietijzeren haardplaat tegen de achterkant van de muur. De warmtestraling wordt daarmee met 50% verhoogd. Hoe dikker de haardplaat hoe meer en hoe langer de straling. Een dikke haardplaat is vaak de volgende ochtend nog warm. Haardplaten zijn er in alle soorten en maten.

Bekijk hier ons huidige online aanbod online van 500+ antieke en vintage haardplaten

10 | Stook niet bij windstil of mistig weer

Stook niet bij windstil of mistig weer want dan kan de rook blijven hangen en plaatselijk luchtvervuiling veroorzaken.

11 | Stook volgens de Zwitserse methode

Maak het vuur aan volgens de Zwitserse methode. Veel mensen denken dat het vuur van beneden naar boven ontbrand. Ze leggen daarom het aanmaakmateriaal (houtjes, blokjes en papier) onderin en daar bovenop de houtblokken. Zwitsers onderzoek heeft aangetoond dat er een betere ontbranding van het haardhout ontstaat als het vuur juist van boven naar beneden ontbrand. Hierdoor ontstaat namelijk snel warmte die naar boven stijgt en het rookkanaal verwarmt. Door de warmte in het rookkanaal ontstaat vanzelf een trek in de haard waardoor het vuur snel verder ontbrand. Het werkt zo:

1. Leg twee of drie niet te grote houtblokken tegen elkaar aan op de haardbodem of het haardrooster. Laat wat ruimte tussen de blokken.
2. Leg kruislings op de bokken en op elkaar drie lagen aanmaakhout.
3. Leg twee aanmaakblokjes op de één na onderste laag van het aanmaakhout.
4. Steek de aanmaakblokjes aan.

12 | Neem de haard mee in warmtevoorziening als je hebt gekozen voor een hybride warmtepomp

Bij extreme koude kan de haard of de houtkachel de warmtevoorziening (gedeeltelijk) overnemen en hier kun je rekening mee houden bij de keuze voor een warmtepomp. Als je kiest voor een all-electric warmtepomp is er geen gasverbruik meer, maar heb je een zeer hoog elektriciteitsverbruik. Daarnaast is deze warmtepomp een stuk duurder in de aanschaf. Als je met een goedkopere, hybride warmtepomp, koude extremen kan aanvullen met andere warmtebronnen kan dat duurzamer en goedkoper zijn. Volledige warmtepompen worden inefficiënt in elektriciteitsgebruik bij buiten temperaturen onder de 4-5 graden boven 0 graden. Dan wordt het gebruik van andere warmtebronnen efficiënter.

Let wel op dat de stralingswarmte van de haard alleen voldoende is om warm te blijven als je voor of naast de haard zit. Dan kan de verwarming lager. Dat is niet het geval als je op afstand van de haard zit.